نگاهی به صنایع دستی همدانی ها
سخن درباره صنایع دستی همدانی ها بسیار است. اما در ادامه به اجمال، به ۱۴ مورد اشاره می کنیم که امیدواریم در روزهای آینده، به تفصیل درباره آن ها و شیوه های طراحی و ساخت و عرضه آن، گزارشاتی در اختیار ایراندوستان عزیز قرار دهیم. گفتنی است در همدان. بیش از ۲۱ هزار کارگاه صنایع دستی فعال است که بیش از ۸ درصد کل صادرات این استان را به خود اختصاص می دهد.
طلاکوبی و نقره کوبی همدان
این عرصه در صنایع دستی همدان، هم مخاطبان بسیار دارد و هم شمار زیادی از فعالان کسب و کار در این استان را مشغول به کار کرده است. در این صنعت، هنرمندان تلاش می کنند تا طرح های سنتی و نقوش را بر روی ورقه هایی از جنس نقره و طلا ضرب کرده و نقش های برحسته ای طراحی کنند و در نهایت، این ورقه های طلایی یا نقره ای، بر روی شیشه،چوب و سرامیک نصب شود.
گر چه این صنایع دستی به سختی حاصل می شود و تلاش و ذوق هنری و صبوری بسیاری طلب می کند، اما قیمتش به نسبت کاری که برای آن انجام شده است، زیاد نیست. هدیه کردن طلاکوبی ها و نقره کوبی های همدانی ها هم چون خاتم و مینا و نقره اصفهان، یک هدیه ارزشمند دائمی برای کسانیست که قصد کادو دادن دارید.
البته در برخی از شهرستان های این خطه، با مفتول های طلا و نقره و برنز، زیور آلانی را درست می کنند که جالب توجه بوده و در بازار همدان بسیار یافت می شود. انگشتر و دست بند، از جمله سوغات صنایع دستی همدان محسوب می شود که مخاطبان بسیار داشته و آن نوع که از سنگ های قیمتی از جمله فیروزه و زمرد و یاقوت و الماس استفاده می شود، گران قیمت تر است.
طلا کاری
یکی از صنایع دستی گران قیمت و نفیس همدان، طلا کاری روی شیشه ای که باید با ظرافت های خاصی انجام شود و معمولا روی گلاب پاش ها، شکلات خوری ها، لوستر و میوه خوری، این نوع هنرمندی ها دیده می شود.
نقش هایی با آب طلا و نقوش اسلیمی و سنتی و گل و بته، بر روی آثار صنایع دستی طلا کاری شده همدان به چشم می خورد. بهترین کارهای طلا کاری را در لالجین و ملایر خواهید دید.
سفال همدان
همان طور که می دانید، همدان، پایتخت سفال ایران و قدمت آن به صدها سال می رسد. کارگاه های سفال گری و رونق کسب و کار سفال را می توان در لالجین همدان جست و جو کرد. گردش به آن دیار نیز شما را با بخشی از ظرافت های صنایع دستی ایران آشنا می کند.
شهرت جهانی لالجین سبب شده تا در خارج از کشور، مستند ها و مقالات و اخبار بسیاری درباره این شهر منتشر شود. قدمت سفال گری لالجین را به بیش از ۸۰۰ سال نسبت می دهند. شاید یکی از دیدنی ترین شهر های ایران برای مشاهده سفال و سرامیک، همین همدان و لالجین آن باشد که اتفاقا در برنامه خنداونه رامبد جوان نیز در مرداد امسال به آن اشاره شد.
تذهیب کاری
تذهیب نوعی نقاشی بوده که برای تزیین تابلو های خوش نویسی،متن قرانی و اشعار به کار می رود و از طرح های سنتی و اسلیمی و ختایی در آن به کار می برند. معمولا نقوش که در تذهیب کاری استفاده می شود، روی کاعذ های طلایی، نقره ای و رنگی پیاده می گردد.
صنایع دستی تذهیب در همدان، از جمله صنایع دستی نفیس این خطه بوده که به نسبت دیگر صنایع دستی (به غیر از طلا و نقره) گران تر است.
نقاشی روی سفال
نقاشی روی سفال و سرامیک در بسیاری از مغازه های عرضه کننده آثار صنایع دستی به چشم می خورد. این کار با ظرافت و هنرمندی خاصی انجام می شود و پس از رنگ آمیزی، محصول داخل کوره قرار می گیرد تا رنگ ها به خورد ظرف رفته تا با شست و شوی نیز از این نرود.
نقاشی روی بدنه لعابی، نقاشی زیر لعابی و هم چنین نقاشی آب طلا، از جمله روش های جذابی به شمار می روند که توسط آن ها ، نقش های سنتی و مدرن روی سفال و سرامیک لالجینی ها نقش بسته می شود و مخاطبان خاص خود را دارد. این نوع صنایع دستی برای هدیه به واسطه رنگ های جذاب و نقش های خیره کننده، توصیه می شود.
منبت کاری
در همدان، منبت کاری هم چون اصفهان، مخاطبان و فعالان بسیار دارد. منبت کاری، از هنر های چند هزار ساله در ایران و هم چنین همدان بوده که نقش های برجسته بر روی چوب، ایجاد می شود. هنرمندان معمولا آیات قرآن و شعر و متون مذهبی و ادبی را بر روی چوب نقش بسته و طرح های جالبی را خلق می کنند. بعضا، از خطوط نستعلیق برای منبت کاری استفاده می شود.
معرق کاری
معرق کاری اصفهان و همدان نیز شهرت ملی در دنیای صنایع دستی ایران دارد. در معرق ، برش های خیلی ظریف و نازک از انواع چوب های تزیینی ، صدف و عاج را در کنار هم قرار می دهند تا طرح های زیبایی را بر روی چوب نقش ببندند. این طرح ها شبیه مینیاتور است و در تویسرکان و ملایر، فعالان بسیار دارد.
معرق از جمله صنایع دستی خیلی شیک و به قولی رسانه ای همدان محسوب می شود.
قاب سازی
قاب های چوبی و فلزی در همدان زیاد ساخته می شود و در فروشگاه های عرضه لوازم صنایع دستی، این قاب ها را می توان به راحتی مشاهده و خریداری کرد. بدنه قاب ها معمولا با طرح های زیبا و سنتی توسط کنده کاری روی چوب یا قالبی تزیین می شود. در روستای کاج شهرستان رزن. ملایر و تویسرکان، قاب سازی قدمت زیادی دارد.
مسگری و قلم زنی
مسگری و قلم زنی در صنایع دستی همدان مشاهده می شود. ظروف مسی و قلم کاری شده، گر چه مخاطبان بسیاری دارد، اما از جمله صنایع دستی اصیل این مرز و بوم به شمار می رود. در ساخت ظروف و ادوات مسی، از دیر باز همدانی ها فعال بودند. دیگ، کاسه بشقاب و ظروف آشپزخانه مسی را می توان در فروشگاه های صنایع دستی این خطه مشاهده کرد. معمول ظروف مسی را با آلیاژی از قلع و روی جلا می دهند.
آبگینه
اگر به موزه آیگینه پایتخت رفته باشید، موزه ای خواهید دید که آثارش، قدمت بسیار داشته و برخی از آن ها محصول کاوش های باستانی در همدان است. آبگینه در واقع شیشه گری سنتی بوده و در آن، دمیدن هوا به درون مواد مذاب شیشه به صورت بی رنگ و الوان تولید می شود. این آثار، برای نوستالژی باز ها دیدنی است اما شاید برای شهروندان عصر مدرن، خیلی جذابیتی نداشته باشد.
سنگ تراشی
سنگ تراشی از جمله صنایع دستی معروف همدان است که از قدیم در این خطه رواج داشته است. سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی همدان کاربرد های بسیاری دارد.
چرم همدان
سابقه تولید چرم در همدان به چند هزار سال و حتی پیش از میلاد مسیح باز می گردد. چرم سازی در همدان صنعتی حرفه ای با بازاری بین المللی است و به همین خاطر، اگر به دنبال سوغات خاصی از این دیار هستید، چرم همدان را فراموش نکنید. نخستین کارخانه چرم سازی ایران در این شهر قرار دارد و به همین خاطر، صنعت چرم همدان بسیار معروف است و یکی از قطب های کشور به شمار می رود.
بیش از ۱۲ هزار نفر در صنعت چرم همدان به طور مستقیم و غیر مستقیم مشغول به کارهستند.
قالی و تابلو فرش
قالی و تابلو فرش در همدان، مخاطب بسیار دارد. قالی همدان شاید به اندازه قالی تبریز و اصفهان و کاشان، شهره نباشد، اما تابلو فرش های همدان که به واسطه پشم و نخ های مرغوب این استان تولید می شود و طرح های شکسته و هندسی بسیار دارند، سبب شهرت این صنایع دستی در ایران و جهان شده است.
کبودر آهنگ و ملابر، از جمله پایگاه های تولید محصولات قالبی و تابلو فرش این استان هستند.
گلیم و مروار بافی
گلیم نیز هم چون دیار کردستان و لرستان و کهکیلویه و بویر احمد، در استان همدان نیز فعالان بسیار دارد. گر چه عشایر در این زمینه فعالند، اما در نهاوند همدان می توان مرغوب ترین گلیم های همدان را پیدا کرد. گل لاله، خرچنگی، گل سبدی، گل قندی، ضربدی و اسلیمی، از جمله طرح های ناب گلیم همدان به شمار می رود.
مروار بافی نوعی صنایع دستی این استان به شمار می آید که از چوب مروار تهیه می شود و در برخی کشترازهای همدان بدست می آید. انواع سبد و گلدان و مبلمان را می توان با این چوب تولید کرد. مراور باقی در واقع همان حصیر بافیست که در خطه شمال ایران می توان به وقور مشاهده کرد.
سوزن دوزی، جاجیم بافی، گیوه بافی، صنایع فلزی، حجاری و پوستین دوزی نیز از جمله دیگر آثار صنایع دستی این خطه بوده که در صورتی که به همدان سفر کردید، می توانید محصولاتی از این هنر ها را به عنوان سوغات به ارمغان آورید.
امیدواریم گفتار جامع و مصور امروز،شما را با سوغات خوشمزه و صنایع دستی های زیبا و جذاب پایتخت سفال ایران آشنا کرده باشد و برای سفر به این تاریخی و زیبا در نیمه دوم سال برنامه ریزی کنید.
زیباترین مناطق ایران